Nowoczesne zazębienia stożkowe w większym stopniu od innych są przede wszystkim funkcją metod obróbczych, pomysł tych metod bowiem zdecydował o postaci konstrukcyjnej tych zazębień. Z tego powodu w naszej monografii konstrukcyjnej zamieszczamy niezbędne informacje o sposobach obróbki uzębień.

Na rysunku przedstawiono różne linie zębów. Zęby proste zwykłe i skośne mają obecnie zastosowanie w przekładniach o mniejszym znaczeniu, w mechanizmach pomocniczych, przy przenoszeniu małych mocy, przy wyjątkowo niskich przełożeniach i w innych prostych przypadkach. W innych przypadkach stosuje się zęby łukowe. Na rysunku jest przedstawione koło z zębami o spiralnej linii zęba. W naszych wytwórniach częściej są stosowane koła wykonywane na obrabiarkach do wykonywania kół o linii zęba łukowo-kołowej (Gleason), o linii epicykloidalnej (Fiat i Oerlikon) i o linii ewolwentowej (Klingelnberg).

 

Pierwszym, który opracował metodę nacinania zębów łukowych w sposób ciągły był Bottcher (Niemiec) w 1910 r. Zęby o linii spiralnej (Archimedesa) były wykonane frezem palcowym. W roku 1915 w Stanach Zjednoczonych A. P. Gleason szeroko wprowadził metodę obróbki kół z zębami o linii łukowo-kołowej. Już pierwsze czołgi amerykańskie były wyposażone w koła tego typu. Koła paloidalne (linie ewolwentowe) wprowadził Klingeln-berg w r. 1923. W 1938 r. Włoch dr Mammano oddał swą metodę zakładom Fiata. W 1946 r. szwajcarska wytwórnia Oerlikon przedstawiła udoskonaloną metodę uzyskiwania zębów o linii zbliżonej do epicykloidy i nadała temu zazębieniu nazwę Eloid. Jak dotychczas tę metodę trzeba uznać za najsprawniejszą.

 

 

Na rysunku pokazane są zasadnicze wymiary kół stożkowych wykonywanych metodą Gleasona.

 

 

Analiza rysunku powinna zwrócić uwagę na różnice między wysokościami zębów w kołach Oerlikona a Gleasona. Zęby w kole pierwszym są jednakowej wysokości na całej szerokości wieńca. W kołach Gleasona wierzchołki stożków średnich, podstaw i wierzchołków zębów znajdują się w środku układu O.

Na rysunku przedstawiono nacinanie- zębnika i jednocześnie narzucono obraz koła współpracującego z zębnikiem. Na rysunku przedstawiono trajektorie zębów głowicy nożowej Oerlikona. Na rysunku tym widzimy głowicę z pięcioma grupami noży rozmieszczonymi na pięciu jednakowych spiralach.

Na rysunku przedstawione są zasadnicze wymiary kół wykonanych metodą Klingelnberga. Do wyznaczenia linii zębów konieczne jest podanie średnicy koła zasadniczego w płaszczyźnie zarysu odniesienia linii zębów (w kole płaskim). Wysokość zębów jest stała analogicznie jak w kołach Oerlikona, wierzchołki jednak stożków średnich nie leżą w środku układu, a więc nie są stożkami tocznymi. Również środek koła płaskiego Op nie pokrywa się ze środkiem układu O.

 

 

Kąty przyporu i stosunki wysokości zębów do modułu bywają identyczne jak w innych przypadkach. Szczegółowe wymiary konstrukcyjne wyznacza się na podstawie danych technologicznych na ogół różnych dla różnych metod wykonywania kół. Instrukcje fabryczne zawierają potrzebne informacje. Na ogół niezbędnym zabiegiem przy wyznaczaniu i obliczaniu wymiarów jest wybór wielkości narzędzia. Również liczba korekcji (przesunięcia zarysu) może być wyznaczona w ścisłym związku z wielkością narzędzia i głównymi parametrami geometrycznymi zazębienia.