Budowa maszyn obejmuje konstrukcję, technologię i energetykę. Wszystkie te dziedziny wymagają realizacji określonego ruchu. Całokształt zagadnień związanych z ruchem maszyn i mechanizmów stanowi teorię maszyn i mechanizmów.

Teoria maszyn i mechanizmów wiąże w jedną naukę zagadnienia technicznej realizacji ruchu oraz sterowania ruchem maszyn i przebiegiem procesów technologicznych, jak również zagadnienia dynamiczne dotyczące ruchu zamierzonego oraz ruchu niezamierzonego, a więc drgań elementów maszyn i konstrukcji.

Ponieważ realizacja określonego ruchu jest albo zasadniczym celem albo niezbędnym środkiem dla każdej maszyny, więc nauka ta ma podstawowe znaczenie w badaniach, budowie i eksploatacji maszyn oraz stanowi istotne ogniwo w kształceniu inżynierów związanych z budową i eksploatacją maszyn i mechanizmów oraz aparatów.

Odpowiednio do wymienionych zadań teorię maszyn i mechanizmów dzieli się na trzy główne działy:
1) teorię mechanizmów, czyli strukturę oraz analizę i syntezę kinematyczną mechanizmów,
2) teorię drgań i dynamikę maszyn,
3) teorię sterowania automatycznego, czyli podstawy automatyki.

Wszystkie one mają charakter ogólniejszych dyscyplin naukowych, jednak, w zakresie zagadnień związanych z budową i ruchem maszyn są integralną częścią teorii maszyn i mechanizmów.

Złożoność konstrukcji maszynowych powoduje wysoki stopień komplikacji przy próbach ścisłej analizy nawet najprostszych zagadnień.

Wynika to w szczególności z odkształcalności elementów maszyn i konstrukcji oraz złożoności ich kształtów i cech.

W zagadnieniach praktycznych na ogół okazuje się, że nie wszystkie cechy obiektu i nie wszystkie rodzaje ruchu (stopnie swobody) odgrywają równie ważną rolę dla rozważanego zagadnienia i zakresu zmian badanych wielkości. Dzięki temu jest możliwe zbudowanie modelu obiektu dla rozważanego zagadnienia i określenia zakresu zmian wielkości w nim występujących w celu wyznaczenia np. prędkości i przyspieszeń węzłów. Model rozważanego obiektu powinien umożliwiać wyznaczenie poszukiwanych wielkości z dostateczną dokładnością dla przewidywanych zastosowań.

 

Inżynier poszukuje zawsze możliwości rozwiązania postawionego zagadnienia w sposób najprostszy, więc celowe jest tworzenie układu modelu obiektu, możliwie najprostszego, a następnie jego dalsza ewentualna rozbudowa w przypadku zagadnień bardziej złożonych.

Wiele ważnych zagadnień dotyczących ruchu maszyn i mechanizmów umożliwia, w sposób oczywisty i sprawdzony doświadczalnie, przyjęcie założenia absolutnej sztywności elementów. Należą do nich zagadnienia z teorii mechanizmów dotyczące struktury oraz analizy i syntezy kinematycznej mechanizmów (cały pierwszy dział) oraz niektóre spośród zagadnień dynamiki i automatyki, które dopuszczają założenie sztywności elementów.